Przedawnienie roszczeń w obrocie gospodarczym

Przedawnienie roszczeń w obrocie gospodarczym

Przedawnienie roszczeń to kluczowa instytucja prawa cywilnego, która reguluje czas, w jakim wierzyciel może dochodzić swoich praw przed sądem oraz odgrywa istotną rolę w relacjach między przedsiębiorcami.

Celem regulacji przedawnienia roszczeń jest zapewnienie pewności obrotu gospodarczego poprzez ochronę przed nieograniczoną w czasie odpowiedzialnością. W praktyce jednak określenie, kiedy roszczenie ulega przedawnieniu często jest nie jest jednoznaczne.

Czym właściwie jest przedawnienie roszczeń?

Przedawnienie przede wszystkim polega na tym, że po upływie określonego w przepisach prawa terminu dłużnik może uchylić się od zaspokojenia roszczenia, powołując się na przedawnienie. Należy podkreślić, że przedawnienie – w relacjach cywilnoprawnych, w tym gospodarczych, nie powoduje wygaśnięcia roszczenia (w przeciwieństwie np. do przedawnienia na gruncie np. prawa podatkowego). Oznacza to, że zapłaciwszy przedawnioną należność, dłużnik nie może żądać jej zwrotu. Wierzyciel zaś – zwłaszcza w relacjach gospodarczych – może zaś dochodzić przedawnionej należności przeciwko kontrahentowi przed sądem. Dłużnik może bronić się przed zapłatą roszczenia zarzutem przedawnienia, z kolei wierzyciel może powoływać się na względy słuszności w zakresie dochodzenia roszczenia, mimo że bieg terminu przedawnienia już upłynął. Ponadto można zaspokoić swoją wierzytelność w pewnych przypadkach poprzez potrącenie takiego przedawnionego roszczenia z wierzytelnością dłużnika.

Terminy przedawnienia w obrocie gospodarczym

Aktualnie obowiązujące przepisy Kodeksu cywilnego, skróciły podstawowy termin przedawnienia z 10 do 6 lat. W obrocie gospodarczym jednakże obowiązuje:

3-letni termin przedawnienia dla roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej, obowiązuje jednak bardzo dużo skróconych względem powyższego terminu przedawnienia, jak 2-letnie terminy przedawnienia roszczeń z tytułu umowy zlecenia czy umowy o dzieło czy 1-roczny termin dla roszczeń przysługujących na podstawie umowy przewozu.

Bieg przedawnienia i jego przerwanie

Kluczowe znaczenie ma również ustalenie początku biegu przedawnienia. Zasadniczo termin ten rozpoczyna się z chwilą, gdy roszczenie stało się wymagalne, jednak w praktyce określenie tej daty może budzić wątpliwości – np. w przypadku umów ramowych, świadczeń okresowych czy roszczeń o naprawienie szkody, a nawet roszczeń z umowy o dzieło, w których bieg terminu przedawnienia najczęściej liczony jest od dnia odbioru dzieła.

Warto pamiętać, że bieg przedawnienia może zostać:

Przerwany – m.in. przez każdą czynność przed sądem mającą na celu dochodzenie roszczenia (np. wniesienie pozwu),

zawieszony.

Po przerwaniu biegu przedawnienia termin zaczyna biec na nowo.

Dlaczego samodzielne ustalenie terminu przedawnienia jest trudne?

Na pozór prosta analiza przepisów często okazuje się niewystarczająca. W praktyce konieczne jest m.in.: prawidłowe zakwalifikowanie danego roszczenia, ustalenie, czy sprawa dotyczy stosunków gospodarczych, wzięcie pod uwagę przepisów szczególnych, analiza, czy bieg przedawnienia nie został przerwany lub zawieszony, ocena, kiedy roszczenie stało się wymagalne.

Pomyłka w ocenie może skutkować nie tylko utratą możliwości skutecznego dochodzenia roszczenia, ale też koniecznością zapłaty na rzecz drugiej strony kosztów procesu w przypadku oddalenia roszczenia przez sąd.

Aby uniknąć błędów i w pełni zabezpieczyć swoje interesy, warto skonsultować się z prawnikiem. Nasza kancelaria posiada olbrzymie doświadczenie w obsłudze przedsiębiorców, prowadzeniu negocjacji i skutecznym dochodzeniu należności  Zachęcamy do kontaktu – pomożemy Państwu właściwie ocenić sytuację i podjąć odpowiednie działania.